Pisałam już o tym, czym jest bursa oraz o samej pracy wychowawczej. Dziś będzie o kwalifikacjach, więc będzie odrobinę technicznie. Poniżej zamieściłam mały zbiór przepisów, które regulują niezbędne kwalifikacje do pracy w oświacie na stanowisku wychowawcy grupy. Oczywiście kwalifikacje do pracy to tylko jedna ze składowych bycia wychowawczynią, ale od czegoś przecież trzeba zacząć!

Kwalifikacje niezbędne do pracy na stanowisku wychowawcy w placówce zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom podczas pobierania nauki poza miejscem zamieszkania.

Jak już wiemy placówki, o które nam chodzi, to zgodnie z „ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania” Rozdz.6 §58 – bursy i domy wczasów dziecięcych. Z racji obszaru naszego zainteresowania, skupiamy się na bursie.

Z pozoru zagadnienie wydaje się dość proste, ale żeby odnaleźć interesujące nas przepisy trzeba się przekopać przez sporą ilość artykułów i paragrafów.

Karta Nauczyciela

Zacznijmy od tego, iż ustawa Karta Nauczyciela dość lakonicznie informuje w art.9 ust. 1 pkt 1-3, że:

„Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

1) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje;

2) przestrzega podstawowych zasad moralnych;

3) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.”

Zwraca uwagę sformułowanie: stanowisko nauczyciela. Doprecyzowanie tej kwestii znajduje się już na samym początku ustawy, czyli w art. 3 ust.1 „Ilekroć w ustawie jest mowa o: nauczycielach bez bliższego określenia – rozumie się przez to nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1”

Prawo oświatowe

O tym, że na ogół, kiedy czytamy w przepisach o nauczycielu ustawodawca miał też na myśli wychowawców, czytamy również w USTAWIE Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. art. 4 pkt 18 „Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o: (…) nauczycielu – należy przez to rozumieć także wychowawcę i innego pracownika pedagogicznego szkoły, placówki i placówki doskonalenia nauczycieli;”

Wracając do kwalifikacji… wszelkie kwalifikacje do pracy w najrozmaitszych obszarach oświaty zasadniczo określa jedno rozporządzenie, do którego za chwilkę przejdę. Warto wspomnieć wcześniej, że o ile czytając o nauczycielu rozumiemy przez to też wychowawcę i uogólniają to powyższe przepisy to troszkę inaczej jest ze szkołami.

Ustawa Prawo Oświatowe art.4 informuje, co rozumiemy, gdy jest mowa o szkole, różnych jej rodzajach, o placówce itd. Ważnym jest, że jeśli mowa jest o szkole to rozumiemy przez to również wyłącznie przedszkole, a nie placówkę.

Pod określeniem „Placówka” rozumiemy jednostki organizacyjne wymienione w Ustawie Prawo Oświatowe art. 2 pkt 3-8 i 10. Przytaczam to, dlatego, że dalej w art. 14 ustawodawca mówi, jakie warunki musi spełniać szkoła publiczna. Jeden z tych warunków brzmi: Ustawia Prawo Oświatowe art. 14 ust.1 pkt 3 (szkoła publiczna) „zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 2” (dodam, że art.. 15 ust.2 mówi o możliwości zatrudnienia w szkole, za zgodą organów sprawujących nadzór pedagogiczny, nauczyciela bez wymaganych kwalifikacji).

Ustawa Prawo Oświatowe w żadnym znanym mi miejscu nie mówi o tym, jakie warunki musi spełniać publiczna placówka, czyli nie mówi również o zatrudnianiu w takich jednostkach pracowników pedagogicznych. A jak już wiemy – upraszczając: bursa = placówka. 

Dlatego podstawowym źródłem informacji o kwalifikacjach, jakie musi spełniać wychowawca będzie dla nas Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.

Dalej jest już prosto – §3 ust.1 pkt1-3 określają kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska nauczyciela (tutaj również =wychowawcy) m.in. w placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (cytując w całości):

„1) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

2) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

3) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2, i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.” 

Niby nic, wprost ale czytamy w pkt 1, że należy ukończyć studia magisterskie o specjalności zgodnej z prowadzonymi zajęciami, a z samej nazwy placówki wiemy, że zajmuje się ona opieką i wychowaniem, czyli podstawową kwalifikacją do pracy w bursie jest ukończenie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej. Mogą to być studia jednolite magisterskie, studia drugiego stopnia lub studia podyplomowe, ważne jest, aby spełniały wymogi przygotowania pedagogicznego, czyli nabycia wiedzy i umiejętności z pedagogiki, psychologii i dydaktyki szczegółowej w wymiarze 270 godzin zajęć i 150 godzin praktyk (§2 pkt 2 „rozporządzenia o kwalifikacjach”).

Dygresje

Dygresja 1 – z ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji nie wynika, jak dla mnie, nic rozwijającego to zagadnienie, niemniej warto wiedzieć, że taki akt prawny istnieje i może, chociaż pobieżnie zorientować się, czego dotyczy te 112 artykułów spisanych na siedemdziesięciu stronach i jeszcze trzystronicowy załącznik (taki krem de la krem tej ustawy).

Dygresja 2 – pedagogika opiekuńczo-wychowawcza daje kwalifikacje do starania się o zatrudnienie w charakterze wychowawcy w bursie, niemniej w zakresie obowiązków każdego nauczyciela jest ciągłe podnoszenie swoich kwalifikacji stąd jest to tylko niewielki wstęp do kolejnych studiów podyplomowych, kursów kwalifikacyjnych i szkoleń, które mogą mieć wpływ na poprawę, jakości pracy placówki.

Dygresja 3 – do uzyskania kwalifikacji, aby zostać zatrudnionym w charakterze wychowawcy w internatach lub grupach wychowawczych droga jest nieco inna; w przypadku internatów wydaje mi się ona prostsza, w przypadku grup – bardziej złożona – jest to z pewnością temat na osobny post.

Jeśli myślisz o byciu wychowawcą_czynią, to mam nadzieję, że przyda Ci się ta garść informacji dotycząca kwalifikacji do pracy.