Co to za twór i dlaczego to nie to samo co internat?

No to, od czego zacząć? Mogłabym napisać, że od początku ale gdzież ten początek? Gdzie on jest? To może zacznę od tego, czym jest bursa? Częściej znana, jako bursa szkolna.

Czy bursa szkolna to samo, co internat?

I tak i nie. Dla zwykłego przechodnia, np. pana Zenka, nie ma to znaczenia. Dla osób, które chcą pracować w oświacie już ma. Dlatego kolejnych kilka akapitów będzie hmmm… nudnawe.

Początek

Jednak czuję potrzebę wytłumaczenia kilku podstawowych zasad dotyczących pracy i funkcjonowania bursy. Aby było to bardziej „zjadliwe” opowiem o tym na podstawie pracy w mojej macierzystej placówce. Pamiętać jednak należy o tym, że placówki oświatowe i ich organizacja różnią się. Bursy szkolne, internaty i grupy wychowawcze mogą funkcjonować w oparciu o inne rozporządzenia i artykuły w tej samej ustawie.

Bursa szkolna czyli bursa, to placówka zapewniająca opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Wspomina o tym pewne rozporządzenie…

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2017 poz.1606)

A to oznacza, że bursa jest placówką oświatową, która podlega Kuratorium Oświaty, jeśli chodzi o zewnętrzny nadzór pedagogiczny a jej organem prowadzącym jest Wydział Oświaty w urzędzie miasta.

Bursa jest samodzielną jednostką organizacyjną i ma dyrektora wyłonionego w konkursie na dyrektora placówki oświatowej w przeciwieństwie do internatu, który wchodzi w skład zespołu szkół i kierowany jest przez kierownika internatu, którego powołuje dyrektor szkoły.

W bursie pracują nauczyciele-wychowawcy zatrudnieni są na podstawie przepisów Karty Nauczyciela (więcej pisałam o tym w poście o składowych pracy wychowawcy grupy).

Organizacja pracy bursy

Sposób organizacji pracy bursy szkolnej zależy od kilku czynników. Najczęściej jest tak, że bursy są placówkami feryjnymi, co oznacza, że młodzież wyjeżdża z bursy na czas weekendu, ferii zimowych, przerw świątecznych i na wakacje.

Dniem przyjazdu do placówki w roku szkolnym jest niedzielne popołudnie lub wieczór (może być też dzień świąteczny poprzedzający powrót do szkoły np. poniedziałek 1 listopada). Wyjazdy do domów odbywają się w piątek po szkole i trwają do godziny ustalonej przez dyrektora. Wykwaterowanie przed dłuższym okresem wolnym od zajęć szkolnych zawiera pewne rytuały niezbyt lubiane przez młodzież, takie jak generalne porządki, i pamięć o wyrzucaniu śmieci.

Inaczej może wyglądać sytuacja z rozpoczęciem roku szkolnego. W niektórych placówkach zakwaterowanie odbywa się w dniu poprzedzającym rozpoczęcie roku szkolnego bądź w dniu rozpoczęcia roku szkolnego. Zakwaterowanie przebiega inaczej dla pierwszoroczniaków a inaczej dla starych/stałych mieszkańców.

Wykwaterowanie przed wakacjami jest ceremonią mającą więcej składowych. Główną składową jest rozliczenie się kartą obiegową. Te i pozostałe zasady funkcjonowania placówki określa regulamin bursy i statut, które są najważniejszymi jej dokumentami.

Bursa a grupy wychowawcze

Młodzież mieszkająca w bursie podzielona jest na grupy wychowawcze. W mojej placówce jest pięć grup wychowawczych. Nie będę ukrywała, że najlepszą grupą jest Grupa V. Jest to oczywiste, bo jest to moja grupa.

Wielkość grupy ustala dyrektor placówki w uzgodnieniu z organem prowadzącym. Zwykle jest to max. 35 osób. W mojej grupie wychowawczej na ten moment jest 31 osób. Jest to grupa koedukacyjna, ponieważ placówka, w której pracuję jest placówką koedukacyjną. Zatem w mojej grupie według dokumentów jest 24 chłopców i 7 dziewcząt.

W zależności od wielkości placówki grupa wychowawcza ma jednego lub dwóch wychowawców. Ja moją grupę współprowadzę z drugim wychowawcą.

Kiedy zaczynałam pracę, ponad dziewięć lat temu, to on wprowadził mnie w funkcjonowanie grupy i w zasady, według których pracował. Mieliśmy przegadane wiele spraw dotyczących wspólnej pracy. Były rzeczy, o które się spieraliśmy albo zwyczajnie miałam inne zdanie. Jednak wprowadzenie mnie w rytm grupy i ustalone i funkcjonujące w niej zasady, dało mi ogromne poczucie bezpieczeństwa, w początkach mojej pracy wychowawczej. Zaznaczę tylko, że grupa liczyła wtedy 4 dziewczęta i 31 chłopców. To był trudny i wymagający początek.

Oczywiście zapoznanie się i ustalenie reguł i zasad przed początkiem pracy wymaga wysiłku i zaangażowania, ponieważ trzeba zrobić to poza standardowym czasem pracy. Osoby prowadzące wspólnie grupę rzadko widują się w pracy, ponieważ zwyczajnie się w niej mijają.

Grupa wychowawcza ma przydzielone pokoje dla młodzieży. W budynkach budowanych z przeznaczeniem na internat czy bursę infrastruktura jest dostosowana do funkcjonowania tego typu placówki. Dlatego przeważnie jest to piętro w jednym lub dwóch skrzydłach budynku. Znajdują się tam również sanitariaty przeznaczone dla konkretnych grup (w nowszych budynkach sanitariaty znajdują się przy pokojach, jak np. w akademikach).

Trochę inaczej jest w miejscach, które są adaptowane na potrzeby placówki oświatowej. Warunki mieszkania i pracy może są trudniejsze, za to klimat jest niepowtarzalny.

Młodzież w dniu przyjęcia do placówki jest informowana, do której grupy należy i kto jest ich wychowawcą.

Zasady funkcjonowania młodzieży w bursie określone są regulaminem placówki, o czym wspomniałam wcześniej, ale ustalenia wewnątrzgrupowe tworzą wyjątkowość i niepowtarzalność grupy wychowawczej.

Mieszkańcy bursy

Przy okazji grup wychowawczych wspomnę o młodzieży mieszkającej w bursie. Skoro bursa jest samodzielną placówką, w przeciwieństwie do internatu nie przynależy do szkoły, to oznacza, że młodzież w niej mieszkająca (zwykle) jest bardzo różnorodna. Oczywiście możliwe jest, że będzie większa grupa osób z jednej szkoły, jednak układ sił może być inny niż np. w internacie zespołu szkół, gdzie większość mieszkańców to uczniowie tegoż zespołu. W związku z tym w grupie wychowawczej mogą być osoby, które nie znają się z klasy czy szkoły. Swoją drogą to jest bardzo ciekawy temat, np. zdarza się, że w jednym roczniku jest kilka lub kilkanaście osób z jednej klasy lub miejscowości, z której przyjechały, ale teraz chodzą do innych klas licealnych albo szkół. Myślę, że przyjdzie czas na post o tym.

Pracownicy bursy

Wychowaca/cy sprawują opiekę nad młodzieżą przez całą dobę. To oznacza, że wybierając ten zawód wiesz, że niektóre noce będziesz spędzać poza domem. Nocki wypadają zwykle raz w tygodniu, co drugi tydzień. Jednak to zależy od organizacji pracy, liczby wychowanków, liczby osób zatrudnionych itp. Może, zatem się zdarzyć, że dyżur nocny wypadnie, co tydzień albo z powodu zachorowania innego nauczyciela-wychowawcy trzeba będzie wziąć zastępstwo doraźne, bo ktoś musi być z młodzieżą.

Godziny pracy – pensum w placówce takiej jak bursa wynosi 30 godzin zegarowych (60 minut) i godziny do dyspozycji dyrektora 10h. Jest to bardzo sporny punkt, interpretowany przez dyrektorów placówek oświatowych w przeróżny sposób. Wynika to z tego, że w ustawie Karta Nauczyciela jest pole do interpretacji.

W placówkach specjalnych (specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki szkolno-wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapeutyczne), pensum wynosi 24h, ale też obciążenie psychiczne i fizyczne jest dużo większe. Kto pracuje/pracował ten wie.

Wychowawcy pracują na swoich grupach popołudniami. W godzinach porannych, kiedy nastolatki są w szkole dyżuruje jeden wychowawca albo dyrektor, który w większości burs też jest nauczycielem-wychowawcą.

To jak wyglądają godziny pracy wychowawców zależy od organizacji pracy placówki i jej potrzeb.

Dokumenty wewnętrzne bursy

Najważniejszym dokumentem w bursie, tak jak we wszystkich placówkach oświatowych jest Statut. Zawarte w nim są najważniejsze informacje dotyczące funkcjonowania bursy, w tym pracy wychowawców i pracowników niepedagogicznych, a także funkcjonowania młodzieży.

Kolejnym ważnym dokumentem jest regulamin, z którym młodzież zapoznaje się po zakwaterowaniu. Sugeruję zapoznać się z nim równie wnikliwie jak młodzież. To bywa przydatne.

Wśród dokumentów regulujących pracę bursy znajduje się program działań wychowawczych i profilaktyki, plan rozwoju bursy, plan działań wychowawczych oraz wszelkiego rodzaju procedury postępowania, z którymi jako pracownik jesteś zobowiązana się zapoznać. Do tego wszystkiego dochodzi król wszystkich dokumentów, czyli Dziennik.

Prawdopodobnie dla wielu osób jest to szok, ale w bursie szkolnej obowiązuje dziennik tak jak w szkole. Różnica jest taka, że zamiast kilku tematów lekcji wpisuje się tam tematy przeprowadzanych zajęć, bądź stałych elementów wynikających z harmonogramu dnia.

Wychowawcy tak jak nauczyciele w szkołach mają rady pedagogiczne i piszą sprawozdania z pracy grupy. Rady pedagogiczne odbywają się zwykle poza godzinami pracy, czyli w przypadku wychowawców, którzy pracują popołudniami, przed pracą. Częścią pracy są także szkoleniowe rady pedagogiczne.

I w końcu dochodzimy do tego, co naprawdę fajne i interesujące – pracy wychowawczej! Ale o tym w kolejnym poście. Dajcie znać czy przydała się wam ta wiedza? Czy jeszcze coś jest niejasne?